سنتهاي مختلف در هنر آشپزي افغاني بخشي جداييناپذير از رسم ريشهدار مهماننوازي افغانها را تشكيل ميدهند. غذا ابزاري است براي نشاندادن خصلتهاي معنوي و شيوهٔ زندگي مردم و رسم آبروداري، همسايهداري و ازخودگذشتگي. همهٔ رويدادهاي خوش زندگي، و همچنين تغييرات فصلها، همگي در بزمهاي فاميلي جشن گرفته ميشوند.[۱] ويژگيهاي آشپزي هر منطقه بازتابكنندهٔ تنوع جغرافيايي و قومي افغانستان است و در مجموع با آشپزي آسياي مركزي، ايران، و پاكستان اشتراكات فراواني دارد. تركيب گروههاي غذايي گوناگون غلات، حبوبات، سبزيها و پروتئينهاي گياهي و حيواني در همه غذاها ديده ميشود. نان در شكلها و اندازههاي مختلف از آرد گندم، جو يا ذرت (جواري) طبخ ميشود و انواع مختلفي دارد كه بر اساس آداب اقوام مختلف متفاوت است و هريك به تناسب و فراخور اقليم مردم منطقه طبخ ميشود. انواع نان در افغانستان عبارتند از: نان خاصه، نان چپاتي، نان رُت، نان روغني، نان لواشه، نان اُزبكي، نان تاوگي، نان پركي و غيره. نان معمولاً بر ديوارهٔ تنور گِلي طبخ ميشود.[۲]
انواع غذاهاي افغانستاني
انواع پلو و چلو:
كابلي پلو: كه به آن قابُلي پَلَو هم گفته ميشود يكي از انواع پلو مشهور در افغانستان است و تقريباً اكثر كشورهاي همسايه با نام آن آشنا هستند. از برنج باريك، گوشت يخني گوسفند، زردك (هويچ)، كشمش، و خلال پسته و بادام تهيه ميگردد.
كيچِيري قوروت: يكي از غذاهاي مشهور ولايت هرات در غرب افغانستان است كه اكثراً در زمستان پخته ميشود. روز اول زمستان مردم صندلي (كُرسي) و يا بخاري ميگذارند و كچري قروت ميپزند. در پُخت كچري قروت از برنج لك، قُروت (كشك) و كوفته استفاده ميشود.
انواع خورِش: خورشها معمولاً تركيبي از گوشت، سبزيجات خشك يا تازه و حبوباتي چون نخود و لوبيا هستند و قورمه (برگرفته از واژهٔ تُركي قاوورماق) ناميده ميشوند و معمولاً با نان يا پلو سِرو ميشوند. در برخي از چايخانهها، نوعي خورش گوشت بنام چاينكي متداول است كه در چاينك (قوري) و بر روي ذغال طبخ ميشود. انواع ديگر خورشها:
قورمه سبزي كه از گوشت سرخ، پياز، اسفناج و جعفري و لوبيا تهيه ميشود و تنها در هرات استفاده ميشود.
خورش لَوَنگ كه در هرات متداول است و از گوشت سرخ، پياز، سير، قروت ساييدهشده (كشك) و رب رومي تهيه ميشود.
انواع كباب: يكي از معروفترين خوراكهاست و مورد علاقهٔ مردم آسياي ميانه و خاورميانه است كه در تهيه و پخت بيشتر كبابها از گوشت سرخ استفاده ميشود و همچنين در اكثر كبابها از پياز و ادويهجات استفاده زيادي ميشود. معروفترين انواع كباب عبارتند از:
سيخكباب كه در تهيهٔ آن كباب را به سيخ فلزي يا چوبي كشيده و در برابر آتش مستقيم قرار ميدهند تا پخته شود.
شاميكباب از گوشت بدون استخوان، پياز، تخم مرغ، آرد، نمك و ادويهجات تهيه شده و در روغن سرخ ميگردد.
چَپليكباب از گوشت سرخي، پياز، دنبه، سير، فلفل و نمك تهيه شده و در روغن سرخ ميگردد.
شولهٔ غوربندي: در ولسوالي غوربند ولايت پروان شولهاي پخته ميكنند كه به نام «شولهٔ غوربندي» ياد ميشود. اين شوله را از برنج، ماش و قورمهٔ لَپهدار و گوشت گوسفند تهيه ميكنند.
آش: يكي از از غذاهاي سنتي است كه تقريباً در تمام افغانستان و ايران پخته ميشود. آش از سبزيجات، حبوبات و رشته و كشك تشكيل شده و از سير داغ، پياز داغ و نعناع داغ براي تزيين آن استفاده ميكنند.
آشَك: نوعي غذا محلي است كه با استفاده از خمير گندم و گندنه (تره) تهيه ميشود.
مَنتو: يكي از خوراكههاي هَوَسانهٔ افغاني است كه در بخار آب پخته ميشود. مَنتو يكي از معروفترين غذاهاي مورد علاقه مردم آسياي ميانه نيز ميباشد. در تهيه و پخت آن، خمير منتو را به شكل دايرههاي كوچك ميبُرند و از گوشت گوسفند، پياز، سير، گشنيز و فلفل سياه (فلفل سياه) پُر نموده و در ظرف مخصوص ميچينند و معمولاً با ماست سِرو ميكنند.
بولاني: يكي از غذاهاي مشهور افغاني است كه خمير گندم ذغاله شده را گندنه و يا كچالو (سيب زميني) پُر نموده به شكل نيمدايره در تابه انداخته در روغن سرخ ميكنند. بولاني را در تنور نيز طبخ ميكنند كه بنام بولاني تندوري ياد ميشود.
بادنجانِ بوراني: خوراكي است از بادنجان كه با چكه سِرو ميشود.
بوسراق: تركيبي از خمير، روغن و شكر. اين خوردني در گذشتهها جاي كيك و كلوچه را پر ميكرد.[۳]
انواع تُرشي و چَتني: از چاشنيهايي است كه در تهيهٔ آن سبزيجاتي مانند فلفل سرخ، گشنيز، بادنجان رومي (گوجه فرنگي)، پياز، و يا ميوهجات را در محلول سركه قرار ميدهند. از آب نارنج نيز براي طعم دادن به پلو و كبابها استفاده ميشود.
قيماق يا سرشير: از لبنيات است كه از چربي شير تشكيل شده و هنگام ميل صبحانه با شكر يا عسل يا مربا سِرو ميشود. از قيماق در تهيهٔ يك نوع نوشيدني لبني بنام قيماقچاي يا شيرچاي نيز استفاده ميشود كه در تهيهٔ آن ابتدا چاي سبز را جوشانده و سپس به آن قيماق، هِل و شكر اضافه ميكنند.
دوغ: گونهاي نوشيدني لبني است كه در تهيهٔ آن ابتدا ماست ترش را خوب هم ميزنند، سپس مقداري آب، نمك، نعنا يا بادرنگ (خيار) به آن اضافه ميكنند. دوغ معمولاً در تابستان نوشيده ميشود.
- یکشنبه ۲۴ اردیبهشت ۹۶ ۱۰:۴۲ ۲ بازديد
- ۰ نظر